توضیحات

به گواهی آیات قرآن انسان‌ها همچون سایر آفریده‌ها از دو جنس آفریده شده‌اند و تداوم حیات و تعالی معنوی آنها در قالب همزیستی این دو جنس است. بر همین اساس از نشانه‌های خداوند این است که زن و مرد را نیازمند هم آفریده و غریزه و تمایل هر یک از دو جنس به دیگری را در نهاد آنها قرار داده است.

در دین اسلام، مسائل و نیازهای جسمانی همانند خواسته‌های معنوی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از نیازهای طبیعی بشر، نیاز جنسی است و اسلام با واقع‌بینی کامل برای کنترل، تعدیل و ارضای آن، راه‌حل‌های معقول، عملی و دور از افراط و تفریط ارائه کرده است تا جامعه از هیجانات و طغیان‌های کوبنده ناشی از بی‌توجهی به این امر طبیعی مصون بماند و با ارضای صحیح و مشروع آن، از انحراف و فساد اخلاقی جلوگیری شود. به همین دلیل ازدواج به عنوان زمینه تشکیل خانواده، از قداست و ارزش خاصی برخوردار است.

زدواج علاوه بر برآورده ساختن نیاز جنسی و غریزی، نیازهای عاطفی و روانی، اجتماعی اعضای خانواده را تأمین می‌کند. اسلام ازدواج را در دو قالب ازدواج دائم و ازدواج موقت مطرح کرده است؛ اما آنچه مسیر اصلی تشکیل خانواده و شکل‌گیری یک زندگی سالم است، همان ازدواج دائم به همراه حقوق و تکالیفی است که برای زن و شوهر و فرزندان به وجود می‌آورد. تعالیم اسلام در این راستا علاوه بر ایجاد روحیه مقاومت در برابر هوا و هوس‌ها، تشویق به تسهیل ازدواج دائم ازراه‌های گوناگونی همچون پائین بودن میزان مهریه، حذف تشریفات زاید مراسم ازدواج، عدم تکلّف طرفین و پرهیز از هزینه‌های سنگین می‌کند. با این کار جوانان می‌توانند پیش از فراهم شدن زندگی مجهّز، ازدواجی ساده و آسان داشته باشند و ناچار نباشند تا پایان دوره تحصیلات عالی یا کسب تخصص در رشته‌ای خاص، دست از ازدواج بردارند. با وجود این، زمینه ازدواج دائم برای همه جوانانی که در آستانه بلوغ و طغیان تمایلات جنسی قرار دارند فراهم نیست و ممکن است در معرض انحرافات جنسی قرار گیرند. چه بسیار افرادی که در اثر فشار غریزه جنسی و نداشتن امکان تشکیل خانواده به صورت دائم، استعداد خود را بیهوده از دست می‌دهند و بیشتر فعالیت‌های این نیروهای سازنده به جای صرف شدن برای تعالی و پیشرفت فردی و اجتماعی، متوجه راه‌های انحرافی می‌گردد و نتایج ناگوار فردی و اجتماعی به بار می‌آورد.

در دستورهای شرعی برای حل این مشکل ازدواج موقت پیشنهاد شده است؛ هرچند هدف اصلی از این ازدواج تشکیل خانواده نیست، بلکه اهداف مختلف فرهنگی، اقتصادی و حتی ارضای غرایز جنسی، آن هم در چارچوب قانونی و پیشگیری از جرایم برای آن پیش‌بینی شده است. در واقع ازدواج موقت در واقع مکمّل مسیر اصلی و طبیعی (ازدواج دائم) بوده و یک راه حل موقت محسوب می‌شود. البته ازدواج موقت مختص گروهی که امکان ازدواج ندارند، نیست؛ چنان که محدود به جوانان یا مردان بی‌همسر نیز نمی‌شود. با این حال با شرایط ویژه خود، راهی آسان‌تر و راه‌حلی موقت برای گروهی است که دسترسی به ازدواج دائم ندارند و ازدواج موقت نقش مهمی در جلوگیری از آثار منفی کاهش ازدواج دائم ایفاء می‌نماید.

اگرچه واقعیت‌های کنونی زندگی و شرایط فرهنگی جامعه، مشکلات و تبعاتی را پیش‌روی ازدواج موقت قرار داده و سوء استفاده‌های برخی افراد باعث ایجاد باورهای نادرستی درباره ازدواج موقت شده است، اما این مسأله از اصل مشروعیت این ازدواج نمی‌کاهد؛ زیرا این ازدواج کاملاً ضابطه‌مند و همراه با حقوق و تکالیف خاص خود است که البته در مواقع خاص و با وجود شرایط آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کتاب به بررسی ازدواج موقت را از دو منظر اجتماعی و فقهی- حقوقی می‌پردازد.