نگاهی به جدیدترین اثر محمدرضا سرشار

“دنیای اطراف خود را بنگرید. به‌نظرتان آیا تاثیر همه علوم  و پدیده‌ها بر شما یکسان است؟ وقتی این سوال را از بسیاری از اطرافیانم می پرسم، تقریبا با یک جواب روبه رو می شوم: «نه»! پس باید قبول کرد، تاثیر همه علوم بر ما یکسان نیست. بعضی تاثیر عمیق تر و بیشتری بر ما دارند و در این میان تاثیراتی که ادبیات داستانی بر زندگی گذاشته و می‌گذارد بر هیچکس پوشیده نیست. تاثیری که شاید مهمترین وجه آن علم نهفته در این عرصه باشد؛ علمی که به ما درس زندگی می دهد. چرا که ادبیات همواره جاری بوده است. ادبیات داستانی با این همه وسعت حال خود سوژه یک مجموعه کتاب قرار گرفته است. سوژه ای که تا به حال از دل آن 6 جلد کتاب پُر و پیمان با نگاه تخصصی به حوزه ادبیات داستانی ایران زمین به رشته تحریر در آمده است. این کتاب ها را «محمدرضا سرشار» نگاشته است و طبق گفته وی جلد های دیگری نیز از مجموعه کتاب‌های «درباره  ادبیات داستانی» در حال نگارش است و به زودی به بازار می آید. در واقع یکی از اصلی ترین انگیزه های این نویسنده خوش ذوق و پرسابقه کشورمان از نگارش این مجموعه آثار، احساس نیاز به نقد ادبی شفاف در فضای نقد ادبیات داستانی امروز است. چرا که در علوم انسانی فعلی در داخل کشورمان، کمتر به پژوهش های مستقل پرداخته شده و بیشتر آثار دانشگاهی نیز ترجمه‌هایی هستند که با فرهنگ و هویت ایرانیان همخوانی نداشته و سبب غربزدگی مخاطبان می شوند. این انگیزه منجر به خلق آثاری شده که به دور از فضای نادرست ادبیات داستانی غرب باشد. فضایی که در آن عرفان های توخالی که دستمایه نکات سطحی روانشناسانه شدند و همواره با تلمیحات و اشارات جنسی در پی جذب مخاطب هستند، حکم رانی می کنند. فضایی که سرشار در مجموعه کتاب های خویش از ادبیات داستانی درست و اصیل ایرانی برای مخاطبانش ترسیم می‌کند، دربرگیرنده اهداف متعالی‌ای همچون شکوفا ساختن و تثبیت گرایش های فطری، شناساندن بهتر خدا، خود، خلقت و خلق، کمک به رشد و تکامل شخصیت مخاطب، عمق و گسترش بخشی به تجارب از زندگی، بیدارسازی و پرورش وجدان اخلاقی، کمک به رشد ذهنی، کمک به رشد عاطفی، ارضای نیاز جمال دوستی، ارضای نیاز به نوجویی، تنوع طلبی و تجارب تفریحی و همچنین بیدار و فعال کردن حساسیت ها است. قصه گوی خوب برنامه قصه ظهر جمعه رادیو که صدای گرمش، آرامش بخش خاطرات بسیاری از میانسالان امروزی ایران اسلامی است، این بار با قلم روانش به سراغ جذاب ترین موضوع برای نوجوانان رفته است، «داستان ها و افسانه های تاریخی و مذهبی برای کودکان و نوجوانان».
علاوه بر این موضوع، نویسنده در بخش هایی از این مجموعه بیست جلدی که تا به حال به چاپ رسیده است، در رابطه با موضوعاتی همچون مبانی ادبیات کودک و نوجوان و سلول بنیادین داستان نیز صحبت کرده است.
ایشان در بخشی از کتاب «سلول بنیادین داستان» که دفتر پنجم از مجموعه کتاب های «درباره ادبیات داستانی» می‌باشد، در رابطه با موضوع مورد بحثش این گونه می گوید: «سلول بنیادین داستان، آن فکر یا احساس اولیه ای است که معمولاً در برخورد با یک پدیده خارجی، بی مقدمه به ذهن یا دل هنرمند خطور می کند و می تواند هسته اولیه یک اثر هنری باشد. جرقه اولیه، یک نقطه شروع است. ممکن است یک کلمه باشد، با توضیحات جزئی و چه بسا نامنظم و مبهم اولیه، درباره آن فکر یا احساس آنی.»
همچنین دانستن نظرات سرشار در رابطه با ادبیات کودکان و نوجوانان، به عنوان یکی از فعال ترین چهره های این حوزه نه تنها خالی از لطف نیست بلکه بسیار آموزنده و مفید نیز می باشد.
شاید بهترین و مهمترین بخش از این نظرات را بتوان در کتاب «مبانی ادبیات کودک و نوجوان» که جلد چهارم از مجموعه «درباره ادبیات داستانی» است، یافت: «ترکیب «ادبیات کودکان و نوجوانان» خود از دو بخش «ادبیات» و «کودکان و نوجوانان» تشکیل شده است.
موضوعی که بخش اول این ترکیب به آن اشاره دارد، «خصایص ادبی» است و بخش دوم آن بر ویژگی های «روانشناختی و تربیتی» این مقوله تأکید می ورزد. به این ترتیب می‌توان گفت: ادبیات کودکان و نوجوانان ادبیاتی است که آگاهانه و عالمانه، در چارچوب یک سلسله اصول علمی مورد قبول اهل فن در رشته روانشناسی و تعلیم و تربیت این گروه های سنی آفریده شده است. یعنی یک مقوله «ادبی- علمی» است. ادبیات کودکان و نوجوانان، عبارت است از مجموعه داستانها، اشعار و نمایشنامه‌هایی که ضمن برخورداری از جوهره و کیفیت ادبی لازم، با توجه به خاصه های ذهنی و روانی (استعدادها، علایق، تمایلات) و نیازهای کودکان و نوجوانان، در چارچوب اصول تعلیم و تربیت مورد تأیید شرع، پدید آمده باشد.» با این توضیحات می‌توان گفت که انتخاب عنوان «درباره ادبیات داستانی» انتخابی شایسته برای این سری کتاب بوده است چرا که نویسنده در آنها به وجوه مختلف ادبیات داستانی نظر انداخته و هر کدام را بطور خلاصه مورد مداقه قرار داده است.
این مجموعه که تا به امروز تنها 6 دفتر از آن به بازار آمده است، با ابتکار انتشارات «کانون اندیشه جوان» به چاپ رسیده است و قرار است تا بیست جلد ادامه داشته باشد.

“