چهل حدیث اربعین حدیث اثر حضرت امام خمینی (ره)

امام خمینی(س) این کتاب را در شرح و بیان چهل حدیث از احادیث موروث از معصومان نگاشته اند. این کتاب، در اصل تقریرات امام خمینی(س) بوده است که مضامین آن را در مدرسه فیضیه و ملاصادق در قم، برای شاگردان خود ایراد فرموده بودند، سپس تصمیم گرفتند کتابی در همین زمینه هم تألیف کنند و این کتاب را در 1385 ه.ق. به پایان آوردند. 
سی و سه حدیث از احادیث این دفتر مربوط به اخلاقیات و مهلکات و منجیات و 7 حدیث آخر در باب اعتقادات و معارف است. روش حضرت امام(س) در توضیح احادیث چنین است که ابتدا حدیث را نقل کرده‌اند، سپس آن را به فارسی ترجمه کرده‌اند. آنگاه کلمات اصلی حدیث و گاه غالب تعبیرات و کلمات آن را شرح و معنا کرده‌اند و در معنای حدیث متعرض نکته‌ای که در شرح حدیث سودمند است شده‌اند و پس از فراغت از شرح تعبیرات و اصطلاحات و تمهیدات لازم، به شرح متن پرداخته و طی چند «فصل» شرح حدیث را به پایان برده‌اند.
چنانکه بیان شد، 33 حدیث اول کتاب چهل حدیث مربوط به مسائل اخلاقی است. در این قسمت وجهه همت مصنف بزرگوار کتاب این است که تمویهات نفس را آشکار کنند و مفاسد هر یک از ذمایم اخلاقی همچون کبر، ریا، غضب و حسد را شرح دهند و در خلال مطالب مواضعی درج کنند که در بازداشت نفس از معصیت سودمند باشد. در هر باب آیاتی از کلام آسمانی استشهاد کرده‌اند و گهگاه از سخنان ارباب ضمایر پاک نیز استفاده جسته‌اند.
7 حدیث آخر این کتاب در شرح مطالبی است که از سنگین‌ترین و در عین حال عالی‌ترین و نفیس‌ترین مطالب و مباحث عرفانی محسوب می‌شود. مباحثی از قبیل جبر و تفویض عرفانی، بحث ذات و اسماء و صفات حق تعالی، شناخت باری و آفرینش آدم بر صورت او و مانند آن. امام خمینی(س) این احادیث را که همه بنیه و جنبه عرفانی دارند و هریک از مستندات محکم عارفان است، به مذاق عرفان تفسیر کرده‌اند. اما در جای خود متذکر شده‌اند که اینها معارفی است که اصحاب حال و ارباب علوم افاضی، با معیاری که همان ضمیر صافی برخوردار از فیض هدایت ایشان است، به دست داده‌اند. حضرت امام خمینی(س) در عرفان نظری ممحض بوده‌اند و در شرح این احادیث به طرح مباحث نفیس عرفانی پرداخته‌اند، اما چنانکه فرموده‌اند همه جا توجه داشته‌اند که عقاید غیر مستفاد از شرع را در شرح خویش وارد نسازند و گاه به تناسب به ایرادات اهل قشور نیز پاسخ گفته‌اند.
کتاب چهل حدیث پس از پیروزی انقلاب اسلامی به چند صورت به چاپ رسید. امتیاز مهم این چاپ که توسط چاپ و نشر عروج وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) انجام شده بر سایر چاپ‌ها، مقابله دقیق با دو استنساخ از کتاب چهل حدیث و اصلاح اغلاطی است که در چاپ‌های دیگر وجود دارد. همچنین ویرایش فنی مطابق آیین‌نامه و پاراگراف‌بندی صحیح و ترجمة عبارات و روایاتی که در متن ترجمه نشده است و اعراب گذاری همه عبارات عربی، از ویژگی‌های دیگر این چاپ است. علاوه بر آن فهارس مختلف برای کتاب تنظیم شده است و ارجاعات به مآخذ و منابع تا حد زیادی دقیق به عمل آمده است.