توضیحات

«ولایت فقیه» شالودۀ اساسی و ویژگی منحصر به فرد نظام ولایی است، به‌طوری که همانند آن در هیچ نظام حکومتی دیگری دیده نمی‌شود. این ویژگی منحصر به فرد، محصول اجتهاد علمی و عملی پایه گذار انقلاب و نظام، رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(قدس سره) است که با اهتمام و ابتکار شهید بزرگوار آیت‌الله دکتر بهشتی و هم‌فکران او و با رفراندوم عمومی قانون اساسی در سال ۱۳۵۸ به صورت بخشی از حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، رسمیت و استقرار یافت. صرف‌نظر از پشتوانه‌های نظری «ولایت فقیه» از منظر فلسفی، ،کلامی، فقهی، تفسیری و تاریخی، آن‌چه بیشتر مورد پرسش نسل جوان و اندیشه‌ورز جامعه ما – و البته سایر جوامع به ویژه جوامع اسلامی – است، این است که: استقرار «ولایت فقیه» در نظام جمهوری اسلامی ایران، چه دستاوردهای عینی و ملموسی داشته است؟ آیا این مبنا در جهت پیشرفت و تعالی کشور و جامعه نقش مثبتی داشته است؟ رهبری ولایی در کارآمدسازی و تحقق اهداف نظام چقدر مؤثر بوده است؟ تبیین پاسخ روشن و تفصیلی این پرسش‌ها و نیز شبهات و ابهامات دیگر، در این اثر پژوهشی آمده و در مورد زمینه‌ها و راه کارهای کلان ارتقای کارآمدی رهبری نظام نیز به بحث پرداخته است.

کتاب تجربه کارآمدی حکومت ولایی شامل سه بخش می باشد:

بخش یکم به مباحث نظری در باب نقش و جایگاه رهبری ولایی و وظایف و اختیارات او در فلسفه سیاسی اسلام و نیز در قانون اساسی، و بررسی مقولۀ کارآمدی و شاخص های آن برای سنجش میزان کارآمدی عنصر ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی پرداخته و در پنج فصل این مباحث را مطرح کرده است. البته این بخش، تمهیدی است برای بخش دوم، که اگرچه حاوی نکات و یافته های تازه ای در موضوعاتِ مطرح شده است، ولی برای این تحقیق جنبۀ مقدمه ای داشته است.

بخش دوم به بررسی عینی و تجربی پرداخته و به طور مصداقی، کارآمدی و نقش عنصر ولایت فقیه در طول دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی را با استناد به نمونه ها و موارد عینی تبیین و ارزیابی کرده است. این بخش نیز در شش فصل سامان یافته است. در هر فصل بر مبنای یکی از طرح واره ها و چارچوب های بررسیِ کارآمدیِ رهبری ولایی، به طور عینی این تجربه بی سابقه و گرانقدر حکومتی و سیاسی بررسی گردید.

بخش سوم به اشکالات و راه کارها اختصاص داده شده است. بی سابقه بودن نظام مبتنی بر رهبری ولایی، نقدها و نقض هایی که در کارکرد آن مطرح شده، قسمتی از مباحث این بخش را تشکیل می دهد. در یک فصل مستقل، با توجه به نتایج بخش دوم و با تأمل و بررسی این نقدها و نقش ها، راه کارهایی برای ارتقای کارآمدی رهبری ولایی ارائه شده است.