توضیحات

مسأله‌ی اصلی در این کتاب موشکافی و تدقیق دیدگاه نصر حامد ابو زید ـ اندیشمند فقید مصری ـ درباره وحی است. وی که در خلال مرحله‌ی تحقیقات و در ابتدای نگارش همین کتاب از دنیا رفت و در زمان حیاتش از یک مقاله‌ی ارسالی خود او بهره بردیم، متفکری جنجال‌آفرین و مشهور بود که بر اثر رد درخواست ارتقای دانشگاهی‌اش و نیز صدور حکم ارتداد، در کانون توجه عربی قرار گرفت. وی به موضوع تأویل علاقه‌ای وافر داشت و آن را راه نجات فرهنگ عربی می‌دید. تمرکز او بر مباحث وحی هم به دنبال نیّات تأویلی او است و ارزش اولیه ندارد. وی معتقد بود نباید چنین باشد که وحی بر تمام جوانب زندگی عربی و یا اسلامی سیطره یابد. او تفسیر و تبیینی دیگرگونه از دین، قرآن و پیامبر داشت. از آنجا که او متخصص در ادبیات عرب بود، رویکردی ادبی و گفتمانی به دین اتخاذ کرد و از این منظر به نقد باورداشت‌های اسلامی رایج پرداخت.

وی که منتقد سلفی‌گری و نص‌گرایی بریده از عقلانیت در دنیای اهل تسنن بود، پایه اصلاحات دینی را بر فاصله گرفتن از نگاه اشعری و روی آوردن به نگاه اعتزالی عقل‌گرا گذاشت. و جامعه مخاطب خود را به اعتزال نو فرا خواند. وی در این باره تألیفات بنام و مؤثری داشت که برخی از آنها به زبان فارسی ترجمه شد. اندیشه‌های ابوزید در بین اصحاب اندیشه فارسی زبان طرفداران و منتقدانی پیدا کرد و انتقادهایی بر دیدگاه‌های وی بیان شد. اما جامعه علمی ایران فاقد متنی جامع دیدگاه‌های وی در همه آثار به همراه ارزیابی کامل و نقد آن بود، که در این کتاب با متنی محققانه و جامع به آن پرداخته شد.