توضیحات

از آن جا که زمینه اجتماعی – سیاسی مسئله وحدت و کثرت ادیان، تلاقی و ارتباط پیروان ادیان و عقاید و مذاهب مختلف است، و در عصر ما این ارتباط شکل عمیق تر و گسترده تری به خود گرفته است، طبیعی است که این مسئله نیز شدّت و حدّت بیشتری یافته توجه فلاسفه دین، جامعه شناسان دین، و متکلمان دینی را سخت به خود جلب نماید. این رویکرد جدید از غرب مسیحی آغاز شد و به تدریج به سرزمین های دیگر نیز راه یافت. چندی است که در جامعه ما نیز در شمار مسایل حسّاس فکری و دینی مطرح شده است. در جهان مسیحیت در این باره سه دیدگاه کلی وجود دارد: کثرت گرایی، انحصارگرایی و شمول گرایی.

مباحث کتاب تحلیل و نقد پلورالیسم دینی از دو بخش کلی تشکیل گردیده است: در بخش نخست بحث های زیر بررسی می شوند:

۱. تبیین کثرت گرایی دینی به تقریری که جان هیک ارائه کرده است، و نقد آن.

۲. تبیین و نقد نظریه انحصارگرای دینی به قرائت عده ای از متکلمان مسیحی.

۳. تبیین و نقد نظریه شمول گرایی دینی، به قرائت برخی از متکلمان مسیحی.

۴. اصول پنجگانه و تببین دیدگاه اسلام درباره تعدد ادیان.

در بخش دوم به نقد و بررسی مبانی معرفت شناختی، فلسفی، کلامی و نقلی کثرت گرایی دینی که برخی از نویسندگان و صاحب نظران اسلامی یا مسیحی در تأیید و تفسیر پلورالیسم دینی ابراز نموده اند، می پردازد.

این مبانی و آرا عبارتند از:

۱. تفکیک میان گوهر و صدف دین؛

۲. تفاوت های مفهومی و زبانی؛

۳. تفاوت نظرگاه ها؛

۴. تنگناهای شهود و شناخت؛

۵. تکثر تفسیرهای متون دینی؛

۶. درهم تنیده بودن حقایق؛

۷. هدایت و رحمت گستردۀ الهی؛

۸. ناخالصی امور عالم؛

۹. تمثیل حق و باطل در قرآن.

۱۰. استدلال به سخنی از امام علی(ع)

۱۱. خویشاوندی حقایق؛

۱۲. مقلّد بودن اکثریت بشر؛

۱۳. ایمان گرایی به جای شریعت گرایی.