توضیحات

کتاب حاضر به‏منظور بررسی و مطالعه نقش قدرت‏های استعماری در نام‏گذاری منطقه خاورمیانه طراحی و اجرا شده است. بااین‏‏حال، به‏دلیل گستردگی این فرایند در ابعاد جغرافیایی و زمانی، این تحقیق، نام‏گذاری‏های استعماری بازه زمانی آغاز اکتشافات جغرافیایی در اواخر قرن پانزدهم تا آغاز قرن بیستم (نام‏گذاری خاورمیانه) را شامل می‏شود و از نظر جغرافیایی، قاره‏های آفریقا، آمریکا (شمالی، مرکزی و جنوبی) و اقیانوسیه را دربر می‏گیرد. به لحاظ نظری، پژوهش حاضر در چارچوب نشانه‏شناسی و دیدگاه فلسفی دکارت، مبتنی بر خردباوری انجام گرفته است. نشانه‏شناسی به‏عنوان دانشِ شناخت نشانه‏ها از ظرفیت خوبی برای تحلیل‏های معنایی برخوردار است و «نام» به‏عنوان یک نظام دلالت و معنایی در کلیت خود یک نشانه به‏شمار می‏رود. «نام» علاوه بر مرزبندی و تمایز قائل‏شدن میان افراد یک نوع، دارای بار هویتی، فرهنگی، تاریخی است و هنگامی که «نامی» بر یک پدیده نهاده می‏شود، نام‏گذارنده، همه موارد یادشده را در «نام» انتخابی خود درنظر گرفته است، ولو اینکه نسبت به عوامل یادشده آگاه نباشد. علاوه بر نشانه‏شناسی، مکتب فکری سازه‏انگاری نیز از ظرفیت خوبی در زمینه تجزیه و تحلیل و بررسی نظام‏های نشانه‏ای از جمله «نام» برخوردار است. در واقع سازه‏انگاری، پلی میان نشانه‏شناسی و خردگرایی دکارتی است. در این بخش مفاهیمی چون هویت، قدرت نمادین، اعمال گفتمانی، ایدئولوژی، اسطوره، غیریت‏سازی و اروپامحوری در پیوند با نام‏گذاری جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفته است.

چهار فصل این کتاب:

فصل نخست به مقدمه و طرح تحقیق اختصاص یافته که در آن به موضوعاتی چون اهمیت و ضرورت موضوع و تبیین آن، پیشینه پژوهش، هدف و کاربرد آن، روش مورد استفاده، طرح مسئله و بیان پرسش های تحقیق، فرضیه‏ها و مسئله نوآوری پرداخته شده است.

در فصل دوم، چارچوب نظری تحقیق بر اساس نظریه نشانه‏شناسی، سازه‏انگاری و چشم‏انداز دکارتی ارائه شده که بر اساس آن، پدیده «نام» و «نام‏گذاری» و آثار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

در فصل سوم، به نقش قدرت‏های استعماری در نام‏گذاری مکان‏ها و عوارض جغرافیایی در دوران اکتشافات جغرافیایی در قاره‏های آفریقا، آمریکا (شمالی، جنوبی و مرکزی) و اقیانوسیه پرداخته شده است که درحقیقت، مطالعات موردی مربوط به فصل دوم را شامل می‏شود.

در نهایت و در فصل چهارم، به نقش استعمار در نام‏گذاری خاورمیانه در چارچوب مدرنیته و چشم‏انداز دکارتی اشاره گردیده و توضیح داده شده که چگونه پیدایش «تصویر ژئوپلیتیکی» از جهان به نام‏گذاری «خاورمیانه» منتهی شده است. در پایان این فصل، تلاش شد با ارائه دلایل و شواهد تاریخی، نام جایگزینی مبتنی بر گذشته تاریخی و واقعیات کنونی آن به‏جای «خاورمیانه» استخراج و ارائه شود. در پایان، نتیجه و حاصل پژوهش به خوانندگان عرضه شده است.