توضیحات

در کتاب حاضر به پرسش های زیر پاسخ داده شده است:

۱. راه شناخت گستره دین، استفاده از روش های برون دینی است نه مراجعه به متون دینی به عبارت دیگر بحث رابطه دین و دنیا بحثی برون دینی است یا درون دینی؟

۲. بهترین روش برای تشخیص قلمرو دین یافتن انتظارات بشر از دین است نه بحث های عقلی محض؟

۳. با توجه به اینکه وحی تابع شخصیت پیامبر است اگر پیامبر بیش تر عمر می کرد و حوادث بیش تری بر سر او می بارید آیا قرآن نمی توانست بسی بیش تر از این باشد که هست؟

۴. ورود تئوری های علمی دوران در کتاب و سنت دینی امری بالعرض است چرا که نه شرع برای آموختن آن علوم آمده و نه چنان انتظاری از آن داریم و نه استفاده ابزاری از آن تئوری های خالص اجتناب ناپذیر است.

۵. مقصود از اینکه دین هم برای دنیا است و هم برای آخرت چیست؟

۶. مراجعه ای اجمالی به متون دینی بیانگر آن است که انتظارات و نیازهای دنیوی انسان، اصلاً مطرح نشده است و یا در صورت طرح پاسخ داده نشده است آیا این دلیل بر آن نیست که گسنره و قلمرو دین، آخرت و کمال ابدی انسان است؟

۷. سیره و منش پیشوایان دین، گریز از دنیا و پرهیز دخالت در امور دنیوی بوده است و این نشانگر بی توجهی دین به دنیا و امور دنیوی است؟

۸. آیا ادعای گستردگی قلمرو دین با جاودانگی و خاتمیت دین اسلام سازگار است؟

۹. چه اشکال دارد بگوییم مراد از ختمیت، حاکمیت عقل جمعی بر امور زندگی است نه کمال و جامعیت دین؟

۱۰. مقصود از اکمال دین در آیه اکمال، اکمال حداقلی است نه حداکثری؛ آیا نمی توان گفت حداقل لازم هدایت به مردم داده شده است اما حداکثر ممکن، در تکامل تدریجی و بسط تاریخی اسلام پدید خواهد آمد؟ آیا نمی توان گفت آیه اکمال به این معنا است که دین یا مکتب نسبت به هدف خود چیزی کم ندارد تا از این طریق اقلی بودن دین با اکمال آن سازگار گردد؟

۱۱. نظریه دین اکثری، برخاسته از تلقی نادرست از پیامبری است چرا که پیامبر مانند مارکس یا گاندی یا … نبود که برای نهادن مکتبی آمده باشد بلکه پیامبری یک تجربه دینی بود که تا چراغ آن روشن است، آن نیز زنده است؟

۱۲. به گواهی تاریخ، در همه ادیان، دست جعل و تزویر باز بوده است، آیا همین مطلب اقلی بودن اسلام را ثابت نمی کند؟ آیا نباید گفت حداقل هدایت لازم، برای مردمان از خلال این موانع به سلامت عبور کرده و به دستمان رسیده است؟