توضیحات

جبر و اختیار به عنوان آموزه ای مهم از نخستین مباحث عقاید اسلامی و از اولین موضوعات و نوشته های به جا مانده از متکلمان مسلمان سهم زیادی از بحث های کلامی را از آغاز پیدایش این شاخه از دانش دینی به خود اختصاص داده است. حکیمان مسلمان و عارفان حوزه اسلام نیز در موضوعاتی از قبیل علم و فعل خدا به این مسأله توجه شایسته داشته اند. اما متکلمان با برداشت خویش از تعدادی از آیات قرآن کریم، به دو دیدگاه متقابل رسیدند که عموماً از آن ها به جبر و تفویض نام می برند؛ این دو دیدگاه با تغییراتی دو نظرگاه دیگر را به نام «کسب» و «اختیار» به وجود آورد. در این میان اندیشمندان شیعه با مدد از روایات پیشوایان معصوم(ع) خویش نگاه سومی را به مسأله داشته اند که با نام کلی «امر بین الامرین» از آن یاد می شود.

کتاب نگاه سوم به جبر و اختیار، تألیف محمدحسن قدردان قراملکی از سه بخش تشکیل شده است:

بخش اول: انسان و اختیار

فصل اول: پیشینۀ جبر و اختیار

فصل دوم: تعاریف اختیار

فصل سوم: رهیافت های گوناگون به اختیار

فصل چهارم: ادله و شواهد اختیار

فصل پنجم: اختیار و علیت

فصل ششم: اختیار و قوانین علمی و آماری

بخش دوم: انسان و جبر

فصل اول: جبر و اقسام آن

فصل دوم: رهیافت های گوناگون به جبر

فصل سوم: ادله و شبهات جبرگرایان

بخش سوم: جبر و اختیار در کتاب و سنت

فصل اول: جبر و اختیار در قرآن و روایات

فصل دوم: اختیار و علم پیشین الاهی

فصل سوم: اختیار و قضا و قدر