توضیحات

برای شناخت انقلاب اسلامی ایران باید مبانی تاریخی و نظری آن را بازشناخت و ریشه‌های در اندیشه‌های امام خمینی(ره) بازیافت. این شناخت مستلزم درک منظومه‌ای کلامی، فلسفی و تاریخی است که در بستر دین اسلام شکل گرفته است. حقیقت این است که اسلام جامع‌نگر، به‌منزله روح همه تلاش‌های سیاسی و اجتماعی قرون گذشته در ایران، انقلاب اسلامی را پدید آورد و به پیروزی رساند. در این عرصه، اندیشه امام خمینی(ره) درباب حکومت اسلامی، فلسفه سیاسی لازم برای انقلاب را پدید آورد و در جریان انقلاب نیز اندیشه‌های اصلاحی امام،‌ بقای انقلاب را تضمین کرد. تبیین انقلاب اسلامی با یک رویکرد خاص ممکن نیست و باید از دیدگاه‌های نظری گوناگون بهره جست. انقلاب اسلامی ایران را می‌توان انقلابی فرا- مدرن دانست. دست‌کم این تحلیل فوکو است. بررسی نقش روشنفکری دینی در جریان انقلاب و پس از پیروزی آن نیز حائز اهمیت است. این نقش به‌گونه‌ای جدی قابل نقد است. توجه به وضعیت سیاسی ایران در آستانه انقلاب اسلامی،‌ بستر شکل‌گیری و پیروزی آن را آشکارتر می‌سازد. همچنین بررسی کارنامه ترابط نخبگان دینی و غیردینی با انقلاب، امری بایسته می‌نماید. سیاست مدرن‌سازی شاه، اشاعه فرهنگ غربی بود و سر به آستان بیگانگان سپرده بود. پژوهش در این سیاست خام که تنها نمایشی از اعتقاد به پیشرفت کشور بود، همراه با تحلیل دقیق ریشه‌های اقتصادی – سیاسی انقلاب اسلامی،‌ عمق چندجانبه آن را روشن می‌کند. در این میان، توجه به بازتاب انقلاب اسلامی در مطبوعات و رسانه‌های جهان اهمیت می‌یابد. تحلیل آماری این بازتاب در مطبوعات فرانسه، یکی از پژوهش‌های این مجموعه است. در زمان پیروزی انقلاب، هنوز نظام دوقطبی بر جهان حاکم بود و از این‌رو این انقلاب در اردوگاه شرق نیز امواج شگفتی پدید آورد. برخورد ابرقردت آمریکا با ایران در نخستین دهه انقلاب اسلامی و اعمال دشمنی‌های گوناگون، مهم‌ترین چالش انقلاب در سال‌های نخستین به‌شمار می‌آید. راهبردهای آشکار و پنهان برای براندازی جمهوری اسلامی، چنان متعدد است که خود، نیازمند پژوهش جداگانه است. مرور تاریخ دو دهه گذشته، تلاش‌ها و چالش‌های مطرح در عرصه انقلاب را در ابعاد اقتصادی،‌ فرهنگی،‌ اجتماعی تبیین می‌کند. برپایی نظام اسلامی در ایران، طرح نظام بین‌المللی را دگرگون ساخته و الگوهای روابط بین‌الملل و دیپلماتیک را متحول کرده است. براین اساس، جایگاه اندیشه امام خمینی(ره) در نظام سیال بین‌الملل پژوهیدنی است. انقلاب اسلامی ایران در تحول ارزش‌ها نیز نقشی شگرف ایفا کرد و بنیاد نهادن تمدن جدید را خواستار شد. تمدنی که صبغه‌ای الهی داشته باشد. در نظریه سیاسی امام(ره) که براساس آموزه‌های دینی طراحی شده است،‌ مناسبات دین، دولت و جامعه با یکدیگر، به‌گونه‌ای بسیار منطقی و معتدل تعریف می‌شود. البته توجه به آثار و نتایج انقلاب اسلامی و ارزیابی آن‌ها در همه عرصه‌ها نیازمند پژوهشی آماری است. یکی از این آثار، تحول عمیق ارزش‌های اجتماعی پس از انقلاب اسلامی است. این امر، دستاورد علمی پژوهشی میدانی در این زمینه است. انقلاب اسلامی در سه بعد تقنین، شیوه قضایی و اجرایی و ایجاد نهادهای نظارتی نیز بنیادهای حقوقی تازه‌ای را پی افکنده است. اکنون جای این پرسش هست که نظریه «تبدیل انقلاب به نظام» در انقلاب اسلامی ایران تا چه حد صادق است. ماهیت این انقلاب،‌ تهاجم فرهنگی دشمنان را درپی آورده است که می‌سزد به دقت بررسی شود. یکی از موارد بایسته پژوهش در انقلاب اسلامی،‌ نقد دینی اقتصاد معاصر ایران است تا از موضع اهداف و اصول اقتصاد اسلامی، به نقد اجتماعی اقتصاد ایران در دوران معاصر، پیش و پس از پیروزی انقلاب، پرداخته شود. همچنین باید دانست که تعیین سیاست‌های راهبردی جمهوری اسلامی در عرصه بین‌الملل و مناسبات جهانی، ضرورتی تام دارد و سیاست راهبردی ما در برابر امپراتوری آمریکا نیز تابعی از آن است. اما آنچه در این برهه مهم است،‌ آسیب‌شناسی انقلاب اسلامی ایران است. مطالعه موردی و مقایسه‌ای، هر دو، می‌توانند اثربخش باشند. از پی همین تحقیق است که چالش‌های آینده انقلاب اسلامی نیز رخ می‌نمایند؛ چالش‌هایی که فراروی آغاز عصر معنویت قرار گرفته‌اند.