توضیحات

بی تردید میان صحت و اتقان یک اندیشه و نظریه سیاسی و کارآمدی نظام سیاسی برآمده از آن در پاسخ گویی به مسائل موجود و مشکلات جامعه، رابطه مستقیمی برقرار است. از سوی دیگر؛ کارآیی یا ناکارآیی کارگزاران یک نظام در اجرای اهداف و تحقق آرمان ها، می تواند در کارآمد یا ناکارآمد جلوه کردن آن نظام و به تبع، در درست یا نادرست به نظر رسیدن آن اندیشه اجتماعی، به میزان زیادی تأثیرگذار باشد. به هرحال این رابطه و تناسب میان سه مقوله، اندیشه، سیستم(نظام) و کارگزاران به گونه ای برقرار شده است که تفکیک میان آن ها خصوصاً در برابر منتقدانشان چندان میسور به نظر نمی رسد. لذا دفاع از یک اندیشه متعالی یا نظام سیاسی متقن، زمانی عملاً امکان پذیر می شود که آن اندیشه یا نظام یا کارگزاران آن در مقام عمل، درستی، توانمندی، کارآیی و کارآمدی خود را به اثبات رسانیده باشند. نظام جمهوری اسلامی نیز به عنوان ثمره عملی اندیشه انقلاب اسلامی ازاین قاعده مستثنی نیست. این نظام که از آن به نظام ولایت فقیه یاد می شود، نظامی است که به دنبال تحقق اهداف والای انقلاب اسلامی در جمیع ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و … می باشد. سؤال عمده این است که آیا این سیستم که در آن ولی فقیه رئیس کشور و مقام اوّل رسمی می باشد، چگونه و به چه میزان توانسته است به این اهداف و آرمان ها دست یابد؟ از این طریق، نقش مثبت و احیاناً منفی نهاد ولایت فقیه و شخص رهبری در کارآمدی یا ناکارآمدی نظام جمهوری اسلامی ارزیابی می شود.

کتاب تجربه کارآمدی حکومت ولایی شامل سه بخش می باشد:

بخش یکم به مباحث نظری در باب نقش و جایگاه رهبری ولایی و وظایف و اختیارات او در فلسفه سیاسی اسلام و نیز در قانون اساسی، و بررسی مقولۀ کارآمدی و شاخص های آن برای سنجش میزان کارآمدی عنصر ولایت فقیه در نظام جمهوری اسلامی پرداخته و در پنج فصل این مباحث را مطرح کرده است. البته این بخش، تمهیدی است برای بخش دوم، که اگرچه حاوی نکات و یافته های تازه ای در موضوعاتِ مطرح شده است، ولی برای این تحقیق جنبۀ مقدمه ای داشته است.

بخش دوم به بررسی عینی و تجربی پرداخته و به طور مصداقی، کارآمدی و نقش عنصر ولایت فقیه در طول دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی را با استناد به نمونه ها و موارد عینی تبیین و ارزیابی کرده است. این بخش نیز در شش فصل سامان یافته است. در هر فصل بر مبنای یکی از طرح واره ها و چارچوب های بررسیِ کارآمدیِ رهبری ولایی، به طور عینی این تجربه بی سابقه و گرانقدر حکومتی و سیاسی بررسی گردید.

بخش سوم به اشکالات و راه کارها اختصاص داده شده است. بی سابقه بودن نظام مبتنی بر رهبری ولایی، نقدها و نقض هایی که در کارکرد آن مطرح شده، قسمتی از مباحث این بخش را تشکیل می دهد. در یک فصل مستقل، با توجه به نتایج بخش دوم و با تأمل و بررسی این نقدها و نقش ها، راه کارهایی برای ارتقای کارآمدی رهبری ولایی ارائه شده است.