توضیحات

طلیعه غیبت امام عصر(عج) با گذار از رهبری معصوم به جانشینی غیر معصوم و انتقال از نصوص جاری به عقل اجتهادی، رقم خورد. اقتضای غیبت آن بود که عالمان شیعی برای صیانت از هویت مکتبی، کاستی‌های ناشی از غیبت را از طریق اجتهاد، جبران کنند. زمینه‌های اعتقادی و شرایط دشوار سیاسی، آن‌ها را به بازسازی معرفت و سبک زندگی سیاسی وادار نمود و در سایه پارادایم مهدویت توانستند مدل «نیابت عامه فقیه» را بازسازی کنند. تکوین و گسترش سه دانش، «فقه سیاسی»، «فلسفه سیاسی» و «کلام سیاسی» محصول همین اندیشه‌ورزی بود که از طریق آن توانستند «نظم سیاسی فقیه محور» را در آغاز طراحی کنند و در دوره معاصر به «نظم سیاسی فقیه محور مردم سالار» ارتقاء دهند.