توضیحات

یکی از پدیدهای فرهنگی که از سده دوَم هجری، در عالم اسلام ظهور کرد، تصوف است. اگرچه آموزه‌های اسلامی می‌توانند الهام بخش حقایق عرفانی باشند و مشایخ صوفیه هم مدعی ابتنای اندیشه و عمل خود بر آنهایند؛ اما واقعیت این است که در تصوف تاریخی، به تدریج اندیشه‌ها، عقاید، آداب و رسومی پدید آمد که برخی از آنها با کتاب و سنت قطعی انطباق ندارند. از این رو، صوفیه در طول تاریخ، همواره مورد نقد درونی و بیرونی قرار گرفته و دیدگاه‌های مختلفی درباره آن پدید آمده است. بعضی صوفیه را از اولیای مقرب خداوند می‌دانند و برخی آنان را به کفر منسوب می‌کنند و عده‌ای هم راهی میانه را برگزیده‌اند.

در این کتاب کوشش شده است تا پاره‌ای از عقاید و اندیشه‌های صوفیه، منصفانه مورد نقد و بررسی قرار گیرد و در عین حال، میراث عظیم عرفان ناب اسلامی، نادیده گرفته نشود. این کتاب در دوازده فصل سامان یافته است: فصل اول ماهیت تصوف و وجه اشتقاق واژه صوفی و نسبت تصوف و عرفان و اندیشه عرفانی شیعه است. در فصل دوم، سرچشمه تصوف و تبار دینی صوفیان و منابع خارجی اثرگذار بر این پدیده نقد و بررسی شده. در فصل سوم، تاریخچه و علل ظهور صوفیه مورد بحث قرار گرفته. در فصل چهارم درباره موضع‌گیری پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در برابر گرایش به رهبانیت گفت و گو شده است. فصل پنجم به دیدگاه‌های مخالفان و موافقان صوفیه، اعم از شیعه و سنی می‌پردازد. فصل ششم ادعای کشف و شهود صوفیان را بررسی کرده و از تجارب دینی و عرفانی سخن گفته. در فصل هفتم درباره توحید، فنا و فرق بین فنای وجودی و فنای شهودی و حلول و اتحاد بحث شده است. فصل هشتم شطحیات صوفیه را از دیدگاه عده‌ای از علما و اندیشمندان بررسی کرده. در فصل نهم توجیهات و دفاعیات صوفیه از شطحیات آمده است. در فصل دهم، امامت و ولایت از دیدگاه صوفیه مورد بحث و نقد قرار گرفته است.در فصل یازدهم به اباحی‌گری می‌پردازد. فصل دوازدهم به مسلک اهل حق، که مدعی عرفان است و در زیر صوفیه می‌گنجد، با تأکید بر مکتب نورعلی الهی اختصاص دارد.